تشدید صدور و اجرای احکام اعدام و شرایط اسفبار زندانها در ایران
جامعه دفاع از حقوق بشر با نهایت نگرانی و بر اساس مجموعه گستردهای از گزارشهای مستند از سازمانهای حقوق بشری، از جمله سازمان عفو بینالملل، گزارشگران سازمان ملل و نهادهای مستقل، نسبت به تشدید سرسامآور صدور و اجرای احکام اعدام در ایران و همچنین نقض سازمانیافته و سیستماتیک حقوق بنیادین شهروندان اعلام هشدار و اعتراض شدید میکند.
۱. موج جدید اعدامها؛ از سلب حیات تا سلب کرامت انسانی
گزارشهای متعدد از اعدامهای گسترده نشان میدهد که جمهوری اسلامی طی ماههای اخیر سیاست سلب حیات را بهعنوان ابزاری برای ارعاب اجتماعی، سرکوب اعتراضات و کنترل سیاسی جامعه بهکار گرفته است. تنها نمونهای از این روند، اعدام ۱۰ زندانی در کاشمر، بیرجند و نقده است
→ اعدام ۱۰ زندانی در کاشمر، بیرجند، نقده
دیگر گزارشها نشان میدهد ۲۵ زندانی از جمله یک زن در زندانهای مختلف کشور اعدام شدهاند
→ اعدام ۲۵ زندانی از جمله یک زن
و نیز مورد گُلی کوهکن که نگرانیهای بسیاری را برانگیخته
→ فراخوان سازمان ملل درباره اعدام گلی کوهکن
این روند نه تنها ناقض اصول دادرسی عادلانه است، بلکه برخلاف تعهدات ایران ذیل میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی میباشد.
۲. وضعیت درمانناپذیر زندانها؛ شکنجه سفید و آشکار
مجموع گزارشهای معتبر نشان میدهد که شرایط بسیاری از زندانهای ایران باید بهعنوان بحران انسانی ساختاری توصیف شود:
- تشدید فشار بر زنان زندانی در اوین
→ تشدید فشار و محرومیت بر زنان در اوین - افزایش خشونت علیه زنان
→ خشونت علیه زنان زندانی - گزارش تکاندهنده از بند زنان عادلآباد
→ بند زنان عادلآباد - بهرهکشی اقتصادی از زندانیان
→ کار اجباری زندانیان - شرایط مرگبار زندان گنبدکاووس
→ قتلگاه کرامت انسانی - وضعیت بحرانی زندان قرچک
→ سالن ۶ قرچک - وضعیت غیرانسانی زندان مرکزی اراک
→ زندان مرکزی اراک
این شواهد نشان میدهد که شکنجه، فقدان خدمات درمانی، تراکم جمعیت، سوءتغذیه و خشونت جنسی عناصر ثابت و ساختاری بسیاری از زندانهای ایران هستند.
۳. نادیدهگرفتن سازوکارهای بینالمللی
با وجود تصویب مداوم قطعنامههای سازمان ملل—از جمله
→ قطعنامه کمیته سوم سازمان ملل
جمهوری اسلامی نه تنها رفتار خود را اصلاح نکرده، بلکه سطح سرکوب را افزایش داده و همکاری با مکانیسمهای نظارتی را کاهش داده است.
۴. کارزارهای مدنی؛ مقاومت جامعه در برابر مرگسالاری
جنبشهای مدنی همچون کارزار سهشنبههای نه به اعدام، نشاندهنده نپذیرفتن مرگسالاری سیاسی از سوی جامعه ایران است
→ سهشنبههای نه به اعدام
۵. درخواست و جمعبندی
جامعه دفاع از حقوق بشر، با توجه به ابعاد گسترده و سیستماتیک نقض حقوق بشر در ایران—از جمله اعدامهای فزاینده، شکنجه ساختاری، زندانهای غیرانسانی و سرکوب شدید جامعه مدنی—از تمامی نهادهای بینالمللی، از جمله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران، اتحادیه اروپا و دولتهای دموکراتیک خواستار اقدامات زیر است:
- اعمال فشار دیپلماتیک فوری و مؤثر بر جمهوری اسلامی برای توقف اعدامها
- اعزام هیئت حقیقتیاب مستقل و انتشار گزارشهای thematic درباره زنان، کودکان، شکنجه و اعدام
- تحریم هدفمند مقامات قضایی و امنیتی دخیل در اعدامها و شکنجهها
- مشروط کردن هر نوع مذاکره و همکاری با ایران به رعایت حقوق بشر
- حمایت از جامعه مدنی، زندانیان سیاسی و خانوادههای قربانیان
در پایان، تأکید میشود که سکوت جامعه جهانی میتواند به تشدید فجایع انسانی بیانجامد. از دولتها، نهادها و کنشگران حقوق بشر در سراسر جهان میخواهیم از فریاد بیصدای قربانیان در زندانهای ایران حمایت کنند و با اقدامات فوری و عملی، جمهوری اسلامی را وادار به رعایت حقوق بنیادین انسان سازند.
وین، ۶ دسامبر ۲۰۲۵
دکتر بهروز بیات
جامعه ی دفاع از حقوق بشر در ایران ـ اتریش