بیانیه درباره آتش‌سوزی گسترده جنگل‌های هیرکانی ایران
ما، با عمیق‌ترین نگرانی و تأسف نسبت به آتش‌سوزی گسترده و ویرانگر در جنگل‌های هیرکانی ایران، به‌طول صدها کیلومتر و با خسارات سنگین زیست محیطی و انسانی، که تاخیر و تعلل مسئولین در بسیج نیرو و امکانات برای مهار و خاموش کردن آتش سوزی موجب گسترش آن شده است را نقض آشکار حقوق بنیادین بشر و تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران می‌دانیم.
جنگل‌های هیرکانی، به‌عنوان بخشی از میراث جهانی یونسکو، نه‌تنها ثروتی ملی بلکه سرمایه‌ای بین‌المللی محسوب می‌شوند که حفاظت از آن، بر اساس کنوانسیون میراث جهانی، بر عهده دولت عضو است.
تداوم آتش‌سوزی‌ها و نبود مدیریت کارآمد، شفاف و علمی برای پیشگیری و مهار آن‌ها، نشانگر نقض این تعهدات است:
نقض حق مردم ایران بر محیط زیست سالم
به استناد قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل، حق برخورداری از محیط زیست سالم، یک حق بشری جهانی است. دود گسترده، نابودی پوشش گیاهی، تهدید حیات وحش و تخریب منابع طبیعی به‌طور مستقیم سلامت و زندگی میلیون‌ها شهروند را تحت‌تأثیر قرار داده است.
نبود حکمرانی مسئولانه و پاسخگو
آتش‌سوزی‌های مکرر و گسترده، فساد گسترده اداری، کم‌کاری دستگاه‌ها، هماهنگی ضعیف و سیاست‌گذاری ناکارآمد، نشان‌دهنده بی‌کفایتی ساختاری و ناتوانی در مدیریت بحران ِزیست‌محیطی است. کوتاهی در این حوزه‌ها، نقض آشکار ارزش‌های حکمرانی مسئولانه، که از ارکان حقوق بشر معاصر است میباشد.
تهدید جدی حقوق نسل‌های آینده
نابودی جنگل‌های کهن هیرکانی به معنای آسیب دائمی به حق نسل‌های آینده برای دسترسی به منابع طبیعی، تنوع زیستی، امنیت اقلیمی و محیط زیست قابل زیست است.
ما خواستاریم که:
۱. دولت ایران فوراً و بدون تأخیر
از تمامی ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی برای مهار آتش‌سوزی استفاده کرده اطلاعات شفاف، دقیق و قابل راستی‌آزمایی درباره میزان خسارات و اقدامات انجام‌شده ارائه دهد.
۲ یونسکو و نهادهای وابسته به ان بررسی مستقل و جامع درباره میزان آسیب به میراث جهانی هیرکانی انجام داده و از دولت ایران توضیح رسمی و مستند درباره اقدامات حفاظتی درخواست کنند.
۳.سازمان ملل متحد، از جمله گزارشگران ویژه، وضعیت آتش‌سوزی و ابعاد نقض حقوق بشر مرتبط با آن را مورد ارزیابی قرار داده و مکانیسم‌های نظارتی و فشار بین‌المللی را برای حفاظت از محیط زیست و حقوق مردم ایران فعال کنند.
وضعیت پیش‌آمده تنها یک فاجعه زیست‌محیطی نیست؛ بلکه نقض جدی حقوق بنیادین بشر است.
ما تأکید می‌کنیم که حفاظت از جنگل‌های هیرکانی، حفاظت از زندگی، سلامت، امنیت و آینده مردم ایران است و هرگونه بی‌توجهی در این زمینه غیرقابل‌پذیرش و مغایر با تعهدات ملی و بین‌المللی است.
جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران – اتریش
وین –۲۵ نوامبر ۲۰۲۵