مرگ مشکوک جواد روحی از معترضان محکوم به اعدام در زندان نوشهر
جواد روحی، از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ که در زندان نوشهر محبوس بود، به صورت پرابهامی جان خود را از دست داد. مرکز رسانه قوه قضاییه مدعی شده که آقای روحی به دلیل نامشخص دچار تشنج شده و پس از انتقال به بیمارستان “شهید بهشتی” نوشهر، جان باخته است.
جواد روحی در دادگاه پیشین به سه بار اعدام محکوم شده بود اما با نقض حکم در انتظار دادرسی مجدد بود.
به گزارش خبرگزاری هرانا، مجید کاوه وکیل مدافع این زندانی ضمن تایید این خبر، نوشت: “متاسفانه حسب اطلاع خانواده ی موکل جواد روحی، وی ساعاتی پیش در زندان نوشهر فوت شده است.”
«میزان» خبرگزاری قوه قضاییه، ضمن اعلام اینکه درباره فوت جواد روحی دستور قضایی، پرونده تشکیل و به شعبه اول بازپرسی ارجاع شده است، مدعی شد: “جواد روحی ساعت ۳:۴۵ بامداد پنجشنبه، ۹ شهریور، در زندان در پی تشنج به بیمارستان شهید بهشتی نوشهر منتقل شد. وی پس از انتقال به بیمارستان فوت کرد.”
«میزان» در ادامه نوشت: “با دستور قضایی مقرر شده است دوربین‌های مدار بسته زندان بازبینی و بررسی شوند و وسایل شخصی متوفی از جمله یادداشت‌ها و دارو‌های وی مستندسازی شود. جسد متوفی برای بررسی علت تامه فوت و معاینات سم‌شناسی به پزشکی قانونی ارسال شده و نسبت به کالبدشکافی و نمونه گیری اقدام شده است.”
جواد روحی، شهروند معترض ۳۵ ساله و اهل آمل، پیشتر در جریان اعتراضات سراسری در نوشهر بازداشت شده بود.
اواخر سال گذشته، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب ساری از بابت اتهامات “افساد فی‌الارض، محاربه، ارتداد از طریق هتک حرمت به قرآن از طریق آتش زدن قرآن کریم و توهین به مقدسات، احتراق و تخریب اموال و تحریک برخی از شهروندان به ایجاد ناامنی و اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم بر ضد امنیت داخلی کشور” به ۳ بار اعدام محکوم شد. دی ماه سال ۱۴۰۱، پرونده وی جهت رسیدگى فرجامى به شعبه نهم دیوان عالى کشور ارجاع شده بود.
نهایتا حکم سه بار اعدام و سایر مجازات‌های جواد روحی، در شعبه نهم دیوان عالی کشور نقض و پرونده وی جهت رسیدگی مجدد به شعبه هم عرض ارجاع داده شده بود.
در سالهای اخیر موارد متعددی از مرگ مشکوک یا قتل شهروندان در بازداشتگاههای پلیس یا نهادهای امنیتی و قضائی منتشر شده است که در اکثر موارد تحقیقات صورت گرفته منجر به شناسایی خاطیان یا برخورد با مقام مسئولی نشده است.
سازمان حقوق بشر ایران: کمیته حقیقت‌یاب مرگ جواد روحی را به عنوان قتل فراقضایی بررسی کند
جواد روحی، یکی از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در ایران که به اعدام محکوم شده بود، به‌طور مشکوکی در زندان جان خود را از دست داد.
سازمان حقوق‌بشر ایران خواستار بررسی علل جان‌باختن جواد روحی توسط کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل شد. محمود امیری‌مقدم مدیر این سازمان گفت: «مرگ جواد روحی باید بعنوان یک قتل فراقضایی در زندان توسط کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل بررسی شود. علی خامنه‌ای و همه افراد و نهادهای سرکوبی که در دستگیری، شکنجه و حبس او نقش داشته‌اند، در قبال مرگ این معترض مسئولند و باید پاسخگو باشند».
بنا به گزارش روابط عمومی زندان نوشهر، جواد روحی، ۳۵ ساله، ساکن روستای کوچک کلیکان شهر آمل استان مازندران و یکی از بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در ایران، ساعت ۳:۴۵ بامداد پنجشنبه ۹ شهریور ماه، «به‌دلیل تشنج» از زندان به بیمارستان شهید بهشتی نوشهر منتقل و در آنجا به‌طور مشکوکی جان خود را از دست داد.
جواد روحی با اتهام «محاربه و افساد فی الارض؛ ارتداد از طریق هتک حرمت به قرآن از طریق آتش‌زدن آن و توهین به مقدسات» به سه بار اعدام از سوی دادگاه انقلاب ساری محکوم شده بود و این حکم درپی درخواست فرجام خواهی از سوی وکیل وی در دیوان عالی کشور نقض و به دادگاه هم عرض ارجاع شده بود.
براساس گزارش‌هایی که از وضعیت بازداشت جواد روحی منتشر شده، وی برای اعتراف گیری اجباری، تحت شکنجه قرار گرفته بود. همچنین ویدیویی که جواد روحی را درحال رقص نشان می‌دهد منتشر شده که این ویدئو به عنوان سندی دال بر رهبری وی در اعتراضات در دادگاه مورد استفاده قرار گرفته است.
به گفته بستگان جواد روحی، خانواده وی در سه ماه اول بازداشت، از محل نگهداری او بی‌خبر بودند.
زندانیان سیاسی بسیاری به‌صورت مشکوک در زندان‌های ایران فوت کرده یا ناپدیدسازی اجباری شده‌اند. از آن جمله می‌توان به سعید زینالی (۱۳۷۸)، زهرا کاظمی (۱۳۸۲)، ولی‌الله فیض مهدوی (۱۳۸۵)، زهرا بنی‌یعقوب (۱۳۸۶)، ابراهیم لطف‌اللهی (۱۳۸۶)، کاووس سیدامامی (۱۳۹۶)، وحید حیدری (۱۳۹۶)، سینا قنبری (۱۳۹۶)، سارو قهرمانی (۱۳۹۶) و بهنام محجوبی (۱۳۹۹) اشاره کرد.
ایران امروز
جواد روحی، از معترضان محکوم به اعدام، تحت بازداشت «درگذشت»
قوه قضاییه ایران مرگ جواد روحی را تایید کرده است. جواد روحی یکی از بازداشت‌شدگان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» بود که به اعدام محکوم شد و در زندان نوشهر نگهداری می‌شد.
بنا به آنچه روابط عمومی قوه قضاییه گفته جواد روحی در ساعت‌های آغازین پنجشنبه دچار «تشنج» شده و به بیمارستانی در نوشهر منتقل شد، اما با بی‌نتیجه بودن اقدامات درمانی درگذشت.
مجید کاوه، وکیل آقای روحی، اعلام کرده که مرگ او به خانواده‌اش اطلاع داده شده است.
ساعتی پیش از اعلام رسمی، چند فعال حقوق بشر ضمن اعلام جان باختن جواد روحی در شبکه‌های اجتماعی، مقام‌های قضایی و امنیتی را به «کشتن» او متهم کردند.
علت مرگ جواد روحی هنوز روشن نیست و روابط عمومی زندان نوشهر گفته است که دوربین‌های مداربسته زندان و وسایل شخصی جواد روحی، از جمله یادداشت‌ها و دارو‌های او بررسی خواهد شد و همچنین پیکر او برای کالبدشکافی و آزمایش سم‌شناسی به پزشکی قانون فرستاده شده است.
در ماه‌های اخیر این چندمین مورد از مرگ معترضان تحت بازداشت است. فعالان حقوق بشر می‌گویند برخی از آنها به دلیل بدرفتاری ماموران یا در اثر شکنجه کشته شده‌اند.
موج اعتراضات سراسری سال گذشته نیز با خشم عمومی از کشته شدن مهسا (ژینا) امینی تحت بازداشت گشت ارشاد آغاز شد.
«سه بار اعدام»
جواد روحی یکی از سه بازداشتی نوشهر بود که به اعدام محکوم شدند.
«افساد فی الارض»، «محاربه»، «تخریب اموال»، «ایجاد حریق» و «هتک حرمت به قرآن» اتهام‌هایی بود که دادگاه انقلاب ساری علیه جواد روحی مطرح کرد و او برایشان حکم «سه بار اعدام» گرفت.
این در حالی است که ویدئویی که از اعتراضات نوشهر منتشر شده بود جواد روحی را در حال رقصیدن در میان دیگر معترضان نشان می‌داد.
عفو بین‌الملل در زمستان سال گذشته دستگاه قضایی و امنیتی ایران را متهم کرده بود که آقای روحی را از طریق «زندان انفرادی طولانی، شلاق، خشونت جنسی از طریق گذاشتن یخ روی بیضه‌ها» تحت فشار گذاشته شده بود.
عفو بین‌الملل در بیانیه خود گفته بود که «در نتیجه این شکنجه‌ها، جواد روحی دچار پارگی کتف، عدم کنترل ادرار، عوارض گوارشی و اختلالات حرکتی و گفتاری» شده بود.
خانواده جواد روحی گفته بودند که در سه ماه نخست بازداشت او از محل نگهداری‌اش بی خبر بودند.
دیوان عالی کشور در خرداد ماه حکم اعدام جواد روحی را نقض کرد و بر این مبنا باید دوباره به پرونده او رسیدگی می‌شد.
دو ماه پس از نقض حکم، جواد روحی همچنان بلاتکلیف بود و دادگاه‌های مازندران در چگونگی رسیدگی به پرونده او تصمیم نمی‌گرفتند.
مجید کاوه، وکیل جواد روحی، سه هفته پیش از جان باختن موکلش تحت بازداشت به روزنامه شرق گفته بود که انتظار دارد تا به زودی این مساله رفع شود و «امکان ارائه تقاضا مبنى بر تبدیل قرار تأمین کیفرى موکل از بازداشت موقت به سایر قرارهاى تأمینى خفیف‌تر برای آزادى او از زندان و بازگشتش به آغوش خانواده با توجه به نقض حکم بدوى در دیوان عالى کشور و نیز موجبات رسیدگى مجدد و دفاع از موکل در دادگاه هم‌عرض فراهم شود.»
اما به این خواسته رسیدگی نشد و جواد روحی پس از ۳۴۴ روز «بازداشت موقت» در حبس جان باخت.
بی بی سی
بیانیه سازمان دیده‌بان حقوق بشر:
لزوم تحقیق شفاف بین‌المللی درباره مرگ جواد روحی
ایران: مرگ مشکوک معترض زندانی
جواد روحی پس از دستگیری در ارتباط با اعتراضات، شکنجه و مجازات شد
(بیروت، ۳۱ اوت ۲۰۲۳) – سازمان دیده‌بان حقوق بشر امروز اعلام کرد یک معترض ایرانی زندانی در تاریخ ۳۱ اوت ۲۰۲۳ در شمال ایران و تحت شرایط مشکوکی جان باخته است که این وضع موجب بروز نگرانیها در بارۀ نحوۀ رفتار با وی گردیده است. جواد روحی، ۳۱ ساله در طول تظاهرات گستردهای که در سپتامبر ۲۰۲۲ ایران را فرا گرفت، پس از دستگیری، مورد شکنجههای هولناکی قرار گرفت و دو ماه بعد پس از یک محاکمۀ غیر عادلانه، محکوم شد.
در روز ۳۱ اوت، زندان نوشهر در استان مازندران در شمال تهران طی صدور بیانیهای اعلام داشت که روحی در اوایل صبح آن روز «پس از یک تشنج» به بیمارستان انتقال یافته است اما علیرغم انجام کمکهای پزشکی جان خود را از دست داده است. در این اعلامیه آمده است که دفتر دادستانی در حال انجام تحقیقاتی در بارۀ مرگ وی میباشد. وکیل روحی نیز مرگ وی را در یک توئیت تأئید نمود. یک منبع مطلع اظهار داشت نیروهای امنیتی دولت خانوادۀ وی را تحت فشار قرار دادهاند تا مراسم تدفین وی را به طور خصوصی برگزار کنند.
تارا سپهری فر، پژوهشگر ارشد سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفت «سابقۀ بسیار بد شکنجه و بدرفتاری مقامات زندان، مرگ جواد روحی در زندان را بیش از پیش مشکوک میسازد. باید تحقیقاتی در سطح بین‌المللی صورت گیرد زیرا هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم مقامات ایرانی تحقیقات شفافی را انجام دهند.»
در روز ۱۳ دسامبر ۲۰۲۲ شعبۀ اول دادگاه انقلاب شهرستان ساری در استان مازندران به دنبال محاکمهای که فقط ۴۵ دقیقه به طول انجامید، روحی را به جرم «محاربه»، «افساد فی الارض»، و «ارتداد» به اعدام محکوم کرد. در روز ۲۳ مه وکیل روحی اعلام کرد که دیوان عالی کشور درخواست تجدید نظر موکل وی را پذیرفته، حکم اعدام را لغو کرده، و پروندۀ وی را برای محاکمۀ مجدد ارجاع داده است.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر اطلاعاتی به دست آورده است که مأموران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران روحی را در سپتامبر ۲۰۲۲ دستگیر کردهاند و بدون آنکه هیچگونه اطلاعی به خانوادۀ وی بدهند، او را بیش از ۴۰ روز در حبس انفرادی نگاه داشته‌اند. به گزارش منابع مذکور، روحی از اختلالات روانی رنج میبرده و قبلاً نیز برای درمان این مشکلات در بیمارستان بستری بوده است.
یک منبع مطلع اظهار داشت اعضای سپاه پاسداران روحی را در زندان شکنجه کردهاند. این منبع گفت روحی را برای دورههای ۴۸ ساعته در معرض دماهای یخبندان قرار داده و تکههای یخ روی بیضه‌ها و دیگر قسمتهای بدن وی میگذاشتند. مهاجمان وی، در حالی که وی را به یک ستون بسته بودند، او را به شدت با باتوم مورد ضرب و جرح قرار داده و به بدنش، از جمله به کف پاهایش شلاق میزدند. بر طبق گزارشها در نتیجۀ این شکنجه‌ها وی دچار بیاختیاری مدفوع شد و حرکت در یکی از پاهایش را از دست داد و دچار اختلالات گفتاری گردید. دادگاه انقلاب بررسی گزارشهای شکنجۀ روحی را نپذیرفت و در طی محاکمه به وی اجازه نداد به وکیل منتخَبِ خود دسترسی داشته باشد. وی در زندان و در نتیجۀ شکنجه دچار تشنج شده و به مدت ۲۴ ساعت به بیمارستانی منتقل گردید.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفت نقض ضمانتهای آیین دادرسی و فقدان برخورداری از معیارهای محاکمۀ عادلانه توسط مقامات ایرانی و نیز شکنجه و بدرفتاری با زندانیان، از ویژگیهای ساختاری حکومت ایران در سرکوب اعتراضات ضد حکومتی بوده است.
سازمان عفو بین‌الملل از ژانویه ۲۰۱۰ حداقل ۷۲ مرگ را در زندان‌های ایران مستند نموده است. در ۴۶ مورد از این مرگها، منابع مطلع اظهار داشته‌اند که مرگ افراد به علت شکنجه یا بدرفتاری توسط عوامل اطلاعات و امنیت یا مقامات زندان بوده است. مقامات ایرانی مداوماً از انجام تحقیقات شفاف در باره این مرگها امتناع ورزیدهاند و هیچیک از مقامات رسمی را در ارتباط با آنها پاسخگو ندانستهاند.
اصول سازمان ملل متحد در مورد پیشگیری مؤثر و تحقیقات در مورد اعدامهای فراقضایی، خودسرانه و شتابزده، خواهان آن است که «تحقیقات کامل، فوری و بی‌طرفانه» در مورد تمام مرگهای مشکوک در زندان صورت بگیرد تا «سبب، چگونگی و زمان مرگ، فرد مسئول، و هر گونه روال و شیوۀ عمل که ممکن است سبب مرگ شده باشد را مشخص نماید.»
این اصول مُلزَم میکنند که «خانوادههای افراد جان باخته و وکلای حقوقی آنها باید در بارۀ تمام جلسات دادگاه و تمام اطلاعات مربوط به تحقیقات آگاه شده و به آنها دسترسی داشته باشند و باید مجاز باشند که شواهد و مدارک دیگر را ارائه نمایند.»
سازمان دیده‌بان حقوق بشر گفت کمیسیون حقیقت‌یاب مستقل بین‌المللی در مورد جمهوری اسلامی ایران که شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد آن را در سپتامبر ۲۰۲۲ به منظور تحقیق در بارۀ تمام موارد انتسابی نقض حقوق بشر مربوط به تظاهرات مزبور تأسیس نموده است، باید در مورد جان باختن روحی در زندان تحقیق نماید.
سپهری‌فر اظهار داشت: «کمیسیون حقیقت یاب سازمان ملل باید در بارۀ تمام موارد شکنجه و مرگ در زندان که مربوط به تظاهرات در ایران میشود را مورد تحقیق قرار دهد. با کمال تأسف مورد جواد روحی فقط جدیدترینِ این موارد است.»
برای مشاهدۀ گزارشهای بیشتر سازمان دیده‌بان حقوق بشر در باره ایران، لطفاً از وبسایت زیر دیدن فرمایید:
https://www.hrw.org/middle-east/north-africa/iran
برای دریافت اطلاعات بیشتر با افراد زیر تماس بگیرید:
در واشنگتن دی سی، تارا سپهری فر (به زبانهای انگلیسی و فارسی)
تلفن همراه: 0375-893-617-1+ ، ایمیل sepehrt@hrw.org ، توییتر @sepehrifar
در پاریس، احمد بن شمسی (به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، و عربی)
تلفن همراه: 7973-343-929-1+ ، ایمیل benchea@hrw.org ، توییتر @AhmedBenchemsi